HİTLER iktidara yerleşip bütün muhalefet kurumlarını yasakladıktan sonra Sosyal Demokrat Parti önce Prag’da, orası işgal edilince de Paris’te bir yurtdışı bürosu oluşturmuştu.

İllegal yapısı vasıtasıyla da ülkedeki duruma ilişkin olarak düzenli raporlar alıyordu.

***

BUNLAR şaşılacak ölçüde realisttir. Hiçbir hayalciliğe ve mübalâğacılığa rastlanmaz.

Sözkonusu raporlarda, her ne kadar tamamen anti-demokratik biçimde gerçekleşmiş olsa bile, Nazilerin düzenlediği seçim ve referandum dâhil, Alman halkının rejimi hakikaten desteklediği ve geniş kitlelerin yönetimin arkasında yer aldığı tespiti yapılır.

Yani, artık çok geç olsa da şimdi nihayet ayakları yere basan SPD, 1933’e dek büyük bir kaosa tekabül etmiş olan Weimar Cumhuriyeti’nin iflasını nesnel bir vakıa olarak saptar.

İmdii…

***

İMDİSİ şu ki, teşbihte hata olmaz. Şunu demek istiyorum:

Şüphesiz önemli farklılıkları saklı tutmak kaydıyla, yetmişli yıllar Türkiye’sini ve 12 Eylül 1980 darbesini, otuzlu yıllar Almanya’sıyla ve Nazi Partisi’nin iktidara kesin olarak el koyduğu Reichtag yangını dönemeciyle karşılaştırırsak öyle fazla yanılgıya düşmeyiz.

Başka bir deyişle, nasıl ki Adolf Hitler ve aldığı destek Weimar Cumhuriyeti hercümercinden soyutlanarak açıklanamaz, Kenan Evren ve onun anayasasını yüzde 92 oranla desteklemiş 1982 kitlesi de bir önceki dönemden bağımsız açıklanamaz.

***

EVET, destek!

Kendimizi kandırmayalım. Eski SPD raporları kadar dürüst, nesnel ve realist olalım.

Çünkü 12 Eylül 1980 sabahı Türkiye’nin çok büyük çoğunluğu ferahlayarak uyandı.

Dolayısıyla da askerî yönetimi destekledi. Şöyle böyle değil can-ı gönülden destekledi.

Bu sonsuz inatçı gerçeği ne cuntanın beyin yıkadığı, ne ordunun süngü zapturaptı uyguladığı, ne de anayasa referandumunun şikeli olduğu mazeretleri değiştirebilir.

Yukarıdaki argümanlar yalancı bahane olarak sunulabilir ama kıymet-i harbiyesi yok!

Zira aynı Türkiye’nin 11 Eylül 1980’i, tıpkı aynı Almanya’nın 29 Ocak1933’ü gibi, hattâ can güvenliği açısından çok daha fazlasıyla, tahammül raddesini haydi haydi aşmıştı.

***

ÜSTELİK kırk katırla, kırk satır arasında bir tercih yapıldığını da iddia edemeyiz.

Hayat hakkının bile kalmadığı bir ülkede böyle bir tercihten söz etmek abes kaçar.

Fakat eğer illa suçlayıcı bir deyim kullanacaksak en fazla denize düşen yılana sarıldı diyebiliriz. Oysa unutmayalım, denizde boğulmamak içgüdüsü kadar doğal bir refleks yoktur.

Dolayısıyla Evren ve rejimi son tahlilde bu kişi Kenan Evren olduğu ve Türkiye halkı da militarizme veya faşizme temayül gösterdiği için onaylanmadı.

Belirli ölçüde tıpkı Hitler’e verilen desteğin onun Adolf Hitler olmasından ve Alman ulusunun Nazizm’e yahut totalitarizme yatkın durmasından kaynaklanmadığı gibi, bir önceki rejimin büyük gafletinden ve dev zaaflarından ötürü arkasında çok geniş bir desteği buldu.

***

BİLİYORUM, tabii ki zorlayıcı, utandırıcı ve yadırgatıcı ama 12 Eylül’den otuz beş yıl, Evren’in ölümünden de beş gün sonra artık bunları dobra dobra söylemek durumundayız.

Zaten eğer muhtemelen Alman SPD’si gibi yukarıdaki saptamaları Nazizm’in hüküm sürdüğü günlerde an be an yapmak dürüstlüğünü ve cesaretini gösterebilmiş olsaydık, hâlen hâlâ hesaplaşamadığımız o 12 Eylül düzenini ve ideolojisini 1945 sonrasındaki Federal Cumhuriyet gibi çoktan aşmış ve çoktan feraha kavuşmuş olurduk.

Kenan Evren veya Adolf Hitler fanidir ama inatçı gerçekler ve olgular ebedidir…

hadiuluengin@taraf.com.tr