Dünya bir geçiş dönemi yaşıyor.

Bir yandan, globalleşme olgusu nedeniyle, terörün, şiddetin, etnik katliamların, fetihçi politikaların tahribatlarını global düzeyde yaşıyoruz ama bir yandan da, bu tahribatlarla mücadele için gerekli uluslararası kurumları, hukuku, savaş güçlerini oluşturabilmiş değiliz.

Bir yandan, insan haklarının ve temel özgürlüklerin ulusal egemenlik hakkından daha kutsal olduğu ve bireyi mahalli despotlara karşı koruma altına almak için gerekirse uluslararası müdahalenin meşru olabileceğini kabul etme noktasına geldik; ama bir yandan da  uluslararası müdahalenin koşulları ve sınırları konusunda sağlam ilkeler yerleştirmek, güvenilir kurumlar oluşturmak, böylece konunun reel politika alanında kötüye kullanımını önlemek için gerekli düzenlemeleri yapamadık.

Milli Devletler çağının temel ilkesi olan “iç işlerine karışmama” ilkesiyle global çağın “insan haklarının devlet egemenliğine üstünlüğü” ilkesinin arasında bir yerlerde sıkıştık kaldık.

1945’te “Galiplerin örgütü”  olarak doğan Birleşmiş Milletler “barışı koruma” misyonunda tam olarak çuvallamış durumda. Globalleşen dünyanın kaderinin beş kodaman ülkenin  iradesine verilmesi bütün dünya halkları için alçaltıcı ve kabul edilemez bir durum. Eğer globalleşme dediğimiz süreç barış içinde ilerleyecekse, bu sürecin ilelebet beş büyüklerin sultası altında ilerleyemeyeceği; global demokrasiyi, ülkeler arası eşit ilişkileri, ortak kararı, konsensüsu, karşılıklı iknayı, daha adil bir dünya talebini gündeme getirmenin, bunlar için diretmenin zamanı geldiği de epeydir ortada...

Ne var ki, herhangi bir sorunun teşhis edilmesi, ortaya konulması ve tartışılması, o sorunun çözümüne girişmek için yetmiyor. Bugünkü statüko belli bir güç dengesi üzerine oturuyor ve bu statükonun değişmesi için onu yaratan güç dengesinin değişmiş olması gerekiyor.

Ama bu da yetmiyor... Güç dengesindeki değişimi zamanında gören güçlü, kararlı ve güven duyulan bir önderliğin ortaya çıkması da şart. Bugün bu iki koşul da oluşmuş görünüyor ve sanırım artık dünya Birleşmiş Milletler konusunda sızlanma aşamasından harekete geçme aşamasına gelmek üzere...

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın BM konuşması bu anlamda “zamanı gelmiş” bir değişim için verilen start işaretidir.

Bugün dünyadaki güçler dengesine baktığımızda, şimdiye kadar dünyaya patronluk taslayan güçlerde bir atalet; buna karşılık uluslararası düzende söz hakkı verilmeyen ülkelerde bir dinamizm ve büyüme görüyoruz. ABD, AB, Rusya gibi eski dünyanın efendisi olan ülke ve bölgelerin yıldızı yavaş yavaş kayarken,  Asya’nın, Güney Amerika’nın Ortadoğu’nun Türkiye gibi, Hindistan gibi, Brezilya gibi ülkelerinin yıldızları giderek parlıyor. Yeni ekonomik havzalar; yeni bölgesel güçler oluşuyor. Eskinin güçlüleri içine düştükleri ekonomik darboğazdan çıkmak ve yeniden dinamizm kazanmak için yükselmekte olan ekonomilerle işbirliği yapmaya, onlarla iyi geçinmeye mecbur. İşte ekonomide ortaya çıkan bu “eşit olmayan gelişme” tablosu, gerilemekte olan güçler tarafından dizayn edilmiş olan hukuk sisteminde ve kurumlarında köklü değişiklik ihtiyacını da beraberinde getiriyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın uzun bir süredir konuştuğu her uluslararası platformda Birleşmiş Milletler’i eleştirmesi, özellikle de 5’li veto yetkisini topa tutması sebepsiz değildi. Bütün o konuşmalarıyla Erdoğan, artık kaçınılmaz hale gelen “daha adil bir dünya düzeni” mücadelesinin liderliğini yapmaya talip olduğunu da ortaya koymuş oluyordu. Birleşmiş Milletler’de yaptığı son konuşmayla,  mücadele startını da vermiş bulunuyor. ‘Dünya 5’ten büyüktür’ sloganı “zamanı gelmiş” bir değişim için 188 ülkeye yapılmış bir çağrıdır.

Bu çağrının o ülkelerin sivil toplumlarından yavaş yavaş iktidar katlarına doğru yankılanmasını ve tez zamanda BM Genel Kurulu’nda güçlü bir itiraza dönüşmesini umalım.