Biraz önce Boğaziçi Üniversitesi Caz Korosu'nun seslendirdiği çok sesli "Çapulcu" düzenlemesini dinledim youtube'dan. Günlerdir de Taksim Meydanı'ndaki pankartlara, tweet'lere yansıyan ve keskin bir zekâ ürünü olduğu belli, mizah dozu yüksek bu muhalefet tarzını gülerek, eğlenerek ve takdir ederek izliyorum.

(Bu noktada, bu muhalefet tarzının Türkiye'deki öncüleri olan ve "Genç Siviller rahatsız" sloganıyla yaptıkları çıkışla e-muhtıra günlerinde bizleri gülümsetmeyi başaran Genç Siviller Hareketi'ne bir selam yollamasam olmaz.)

Bu bizim 60'lı, 70'li, 80'li ve hatta 90'lı yıllarda alıştığımız muhalefet tarzından bütünüyle farklı bir üslup, farklı bir stil ve bu farklılık zamane gençlerinin bizden daha zeki, daha espritüel olmasından kaynaklanmıyor. Aradaki fark, muhalefeti ele alışla ilgili; sivil inisiyatiflerin ve örgütlü solun muhalefetten muratlarının birbirinden tamamen farklı oluşuyla ilgili...

Peki nedir bu fark?

Bir kere, bu tür sivil inisiyatifler genellikle kalıcı değil, geçici hareketlerdir; spontane bir tarzda gelişirler, çoğu zaman tek bir tema etrafında oluşur; o tema ortadan kalktığında onlar da ortadan kalkarlar.

Çoğu zaman maksimalist değil, minimalist taleplerle ortaya çıkarlar. Kalıcı örgütsel bir yapıya dönüşmedikleri için herhangi bir hiyerarşi içermez; bireysel var oluş üzerinde herhangi bir kısıtlama getirmezler. Toptancı değildirler. Bütünsel bir program üzerinde uzlaşmadıkları; genellikle tek bir tema üzerinde anlaştıkları için homojen değil heterojen bir yapıya sahiptirler.

Saydığımız bütün bu farklılıkların arka planında ise asıl büyük fark yatar: Sivil inisiyatifler örgütlü sol hareketlerden farklı olarak, ülkeyi kimin yönettiğinden çok nasıl yönettiği ile ilgilidir. Devrimci sol, iktidarların varlığını; sivil inisiyatifler ise uygulamalarını hedef alır.

Bu fark onların iktidar adayı olmayışlarından kaynaklanır; iktidarı toptan yıkıp "kendi" iktidarlarını kurmak diye bir perspektifleri olmadığı için mevcut iktidar üzerinde etkili olmaya, kamuoyunu yanlarına alarak isteklerini gerçekleştirmeye çalışırlar.

Oysa devrimci solun kendisi de iktidar adayıdır. İktidar onun amansız rakibidir. O yüzden de hedefi her zaman mevcut iktidarı yıpratmak, mümkünse yok etmektir. Onun açısından, iktidarı yok etmeye yarayan her eylem doğru, onu güçlendiren (hatta düzelten) her eylem zararlıdır.

Üslup ve tarz hedefin yansımasıdır 

Toparlayacak olursam demek istediğim şu ki; sivil inisiyatiflerin mizahla yüklü muhalefet dili, yumuşaklığı, esnekliği, o tür eylemlerde ortaya çıkan özgürlük havasına karşılık devrimci solun eylemlerinde tanık olduğumuz sekter hava, çatık kaşlı üslup, çatışmacı dil, müsamahasız tutum tesadüf değildir, doğrudan doğruya yürütülen muhalefetin niteliği ile ilgili farklılıktan kaynaklanır.

Şu anda Gezi Parkı eylemcilerine baktığımızda ise karışık bir tablo görüyoruz. Gezi eylemcileri üslup olarak "devrimler sonrası" dönemin muhalefet stilini kullanmakla birlikte muhalefet anlayışları bakımından tam bir netlik göstermiyor; arada geziniyor; kah devrimci solun iktidarın doğrudan varlığını hedef alan köktenci muhalefet anlayışına kayıyor kah sivil toplum hareketlerinin karakteristiklerinden olan reformcu, düzeltici, uyarıcı tutumu alıyor.

Bence iktidarın Gezi Parkı eylemcilerine karşı tutum almada içine düştüğü karmaşanın sebeplerinden biri (tabii sadece biri) de Gezi direnişinin temel karakteristiği konusunda ortaya çıkan bu belirsiz tablo.

İktidar, bu hareketin AK Parti iktidarını sokakta yıkmaya uğraşan köktenci sol muhalefetin bir parçası olup olmadığından emin olamıyor. O yüzden de kah aynı kefeye koyup düşman görüyor kah ayırmaya ve toleranslı davranmaya çalışıyor.