Selamlar Barış Bey, 21 Mart yazınızı sabah 5’te okudum. Abicim adını bile söylemekte zorlandığım mağazalarda çalışan yüz kişiden bahsetmişsin. Yalova-İstanbul-İzmit’te onlarca gemi tersanesi var, her birinde en az bin kişi çalışıyor. Metrekareye iki adam düşüyor. Hijyen sıfır. Virüs buralara gelirse katliam olur.

Midpoint-Welldone restoranlarında çalışan yüzlerce aşçı, garson ve kominin ücretsiz izne zorlanmalarıyla ilgili cumartesi günkü yazımla ilgili bir okurdan bu mesajı aldım. (Sadece Midpoint-Welldone değil, kepenk kapatan birçok restorandan benzeri haberler geliyor.) Restoranların isimleri zor söyleniyor diye Midpoint-Welldone’da çalışanların yaşadıklarını görmezden gelecek değiliz. Ama antenlerimizi organize sanayi bölgelerinde, fabrikalarda, tersanelerde yaşananlara çevirmenin zamanı da geldi.

Beş buçuk milyona yakın işçinin çalıştığı sanayide, Toyota, Ford, Mercedes gibi birkaç uluslararası şirketi hariç tutacak olursak, üretim tam gaz devam ediyor. KOBİ’leri geçtik, holdinglere, hatta devlete ait fabrikalarda dahi üretime ara verilmiş değil. Örneğin Kocaeli’ndeki Kordsa fabrikasında engelliler, kronik rahatsızlığı olanlar, ailesinden Umre'den dönen kişiler olanlar dışındaki işçiler çalışmaya devam ediyor. Bir kamu kuruluşu olan Gölcük Askeri Tersanesi'nde de 60 yaş üstü çalışanlar, kronik rahatsızlığı olanlar ve engelliler idari izinli sayılırken, diğer işçilerle üretim sürüyor.

İşçiler birçok yerde (Bu yazının girişindeki okur mesajında belirtildiği gibi) dip dibe çalışıyorlar. Bu hem sakıncalı hem de adaletsiz.

Sakıncalı çünkü virüsün yayılmasına yol açıyor. Otomotiv yan sanayinde faaliyet gösteren CMS Jant’ın İzmir’deki fabrikasında çalışan bir işçiye Covid-19 teşhisi konduğu hafta sonu medyaya yansıdı. Evrensel gazetesinin haberine göre testi pozitif çıkan hastayla aynı bölümde çalışanlara evde izolasyon uygulamaları önerildi. Evrensel’e konuşan işçiler testi pozitif çıktığı belirtilen çalışanın hastaneye başvurana kadar işe gelmeye devam ettiğini, dolayısıyla virüsün yayılmış olabileceğini belirterek, kendilerine hiçbir test yapılmadan evlerine gönderilmelerinin kabul edilemez olduğunu söylediler. Aynı habere göre Gaziemir’deki fabrikada üretimin yarıya düşürüldüğünü ancak tamamen sonlandırılmadığını da belirtelim.

Koronavirüs salgınının en ağır etkilediği ülke olan İtalya’da da böyle olmuş, fabrikalarda üretim ölümlere rağmen devam etmişti. Nihayet bu hafta sonu alınan kararla temel ihtiyaç malzemesi üretenler dışında tüm fabrikalar kapatıldı.

Fabrikalarda çalışan işçilerin sağlığını korumanın bir yolu üretime ara vermekse diğeri üretim ortamında sosyal izolasyonu sağlamak. Türkiye’deki fabrikalar bari bunu yapsalar ama o da yok. Aslında çok zor değil, Bursa’daki Tofaş fabrikasında geçen hafta 1.5 metre sosyal mesafe kuralı uygulanmaya başladı. Tabii bunu sağlayabilmek için üretim hızını düşürmek gerekiyor. Nitekim Tofaş üretimi yavaşlattıklarını açıkladı. Diğer fabrikalarda, tersanelerde sosyal mesafelendirmenin umursanmıyor oluşunun sebebi bu olabilir mi? Kâr hırsıyla milyonlarca işçinin canının tehlikeye atılması kabul edilemez. Fabrikalarda üretime ara verilmeli veya işçiler arasında sosyal mesafe sağlanmalı. Sağlık için doğrusu hangisiyse.