İçine girdiğimiz, daha doğrusu düştüğümüz ve düşürüldüğümüz enflasyon süreci çok ciddi boyutlara tırmanıyor.

Enflasyon, nedeni ne olursa olsun, sonuçları itibariyle son derece sevimsiz, iktisadi etkinliği yerlerde süründüren, büyümeyi aşağıya çeken, fiyat mekanizmasını tamamen çarpıtan, gelir bölüşümünü olumsuz etkileyen bir süreç.

Sonuçları hakkında daha iyi bir kanaat edinmek için ülkemiz Türkiye’nin 70’li, seksenli, doksanlı senelerini hatırlamak yeter.

Enflasyonu sürecinin nedenleri konusunda ise rivayet daha muhtelif.

İktisatçılar genellikle haklı olarak daha formel kalıplar içinde meseleye bakarlar, sürecin maliyet enflasyonu, talep enflasyonu boyutlarını öne çıkarırlar.

Bunların hepsi de doğrudur.

Ancak, muhtemelen tüm bu boyutları tek bir şapka altında da toparlamak lazım.

Enflasyon parasal bir süreçtir.

Para da devletin son iki asırdır ürettiği merkez bankacılığının bir enstrümanı olduğu için enflasyonun temelinde devlet mekanizması vardır demek çok da yanlış olmaz.

Enflasyon mutlaka bir yerlerde bir dengesizliğin işaretidir.

Bu dengesizlikler de, mesela para arzı ve para talebi arasındaki dengesizlik gibi, mutlaka devlet çıkışlıdır.

Devletin asli, temel fonksiyonlarını yerine getirirken düştüğü bir zaaflar silsilesinin sonucudur enflasyon.

Devletin olmadığı, ya da çok iyi işlediği bir yerde enflasyon da olmaz.

Enflasyon devlet başarısızlığı (failure) demektir.

Bu durumu çok yakın tarihe bakarak da görürsünüz.

Devletin temel işlevlerini yerine gerektiği gibi getirebildiği dönemlerde enflasyon düşmektedir.

Kuvvetler ayrılığının düzgün çalıştığı dönemlerde enflasyon temel sorunumuz olmaktan çıkar.

Devletin saydam olduğu dönemlerde enflasyon mutlaka düşüktür.

Popülizm çılgınlığının azmadığı dönemlerde enflasyon yine düşüktür.

Yüksek yargının evrensel standartlarda kararlar üretebildiği dönemlerde enflasyon düşer.

Çok önemli bir faktör Sayıştay’ın sistem içinde etkinliğidir, Sayıştay denetim rolünü iyi oynadığı ölçüde enflasyon yükselmez.

İçinde yaşadığımız Türkiye yukarıdaki temel kriterlere ne kadar uymaktadır.

Meseleye tam tersten de bakabilirsiniz.

Devlet temel işlevlerini yerine getirebiliyor mu?

Kuvvetler ayrılığı ilkesi hayata geçiyor mu?

Devlet saydam mı?

Popülizm gemi azıya aldı mı?

Yüksek yargı kararları evrensel standartlarda mı?

En önemlisi, Sayıştay bağımsız bir denetim organı olarak çalışabiliyor mu?

Ve en temel soruyu en sona bırakayım.

Eylül 2018 enflasyonu kaç çıkmıştır?

12 aylık TÜFÜ ve ÜFE kaça ulaşmıştır?

Enflasyon devlet başarısızlığıdır.