“Ermeni halkı At Yaylası üzerinden Akçakoca’ya oradan da İstanbul’a göçmüşler.”

Bolu’nun Gâvurlar Mahallesinde oturan 360 hane ve 2 kiliseye sahip Ermeni halkıdır yukarıdaki alıntıda bahsedilen.

Genelkurmayın bilgilerine göre de Bolu’daki Ermenilerin nüfusu 2970 olarak tespit edilmiş Bolunun Sesi gazetesinden Erdoğan Mühürcüoğlu’nuın anlattıklarına göre.

Bolu’nun mahalli gazetelerindeki standart bilgilere bakılacak olursa da Gavurlar Mahallesinin Ermenileri Abdülmecit zamanında Rusya’dan göç ederek Bolu’ya yerleşmişler.

Sonra zenginleşmişler ve kuyumculuk adı altında tefecilik yapmaya başlamışlar, anlatılanlardan çıkarılan sonuçlara bakılırsa neredeyse hepsi(!) tefecilik ile iştigal etmişler.

Sonra evlerinde silah bulundurmuşlar ancak bu silahlarla kimleri öldürdükleri bilgisine ulaşamıyoruz. Bolu’da o zamanlar silah bulunmayan ev var mıydı sorusuna cevap arama zahmetine de giren olmamış doğal olarak(!)

 “Cafer Bey Çetesi” ile işbirliği yapmışlar, bu “Cafer Bey Çetesi” hakkında yeterli bilgiye ulaşamıyoruz. Sadece Cafer Bey çetesi ile birlikte Bolu’nun üzerine çullanıldığı bilgisi var.

Bolu isyanları ile ilgili bölük pörçük bilgilerde ise “Cafer Bey Çetesi” ve benzeri çetelerle İstanbul yanlısı eşrafından da işbirliği yaptığını öğreniyoruz.

Ancak Bolu’da bazı kişilerin tepesi atıyor ve sadece Gavurlar Mahallesi ateşe veriliyor İstanbul hükümetiyle işbirliği halinde olan kimseye karşı hiçbir “Koca Bolunun” kafası atmıyor nedense.

Bolu’nun Gavurlar Mahallesi tepeden tırnağa yanıyor bu şekilde. Yıl 1919 olmalı.

Yangın sırasında kaç kişinin öldüğü bunun kaçının kadın ve çocuk olduğu hakkında ise herhangi bir bilgi yok.

Nerdeyse standart olarak verilen bilgilere göre de Bolu’nun Gavurlar Mahallesinin Ermeni halkı At Yaylası üzerinden Akçakoca’ya oradan da İstanbul’a göçmüşler.

Bolu gazetelerinde aktırılan bilgiler burada son buluyor ve bu bilgilerin arkası yok.

At Yaylası üzerinden Akçakoca’ya göçen Ermeniler ile Akçakoca tarafında en ufak bilgiye ulaşmak mümkün değil.

Akçakoca’nın mahalli tarihi ile araştırmalar yapan Şükrü Dönmez’e de bu konuda bir bilgisi olup olmadığını sormuştum ancak o da bu konuda bir bilgi vermemişti. Şükrü Dönmez 1918 doğumluydu ve eski yazıyı çok iyi bilir ve yazardı.

Göç eden Ermenilerin sayısı o zamanki Akçaşar olan Akçakoca’nın o zamanki nüfusundan çok fazlaydı.

O zamanki, gemi seferlerinin kapasitelerini de düşünecek olursak göç süresince uzun müddet Akçakoca’da kalmış olmaları gerekir.

Bu süre içerisinde polisiye ve iaşe ile ilgili meseleler olmaması ve kayıtlara geçmemiş olması da imkân dâhilinde olamaz.

Önümüzde Bolu Ermenilerinin Akçakoca üzerinden göçü ile iki ihtimal var.

Birincisi Ermenilerin Akçakoca’dan göçü ile ilgili evrakların paylaşılması bu konuda bilgi aktarılmasın resmi makamlarca yasaklanmış olması. Bu konudabilgisi olan olduğunu söyleyen kimseye de rast gelmedim bugüne kadar.

İkincisi ihtimal ise gerçekleşmiş olmasını hiçbir şekilde temenni etmediğimiz Bolu Ermenilerininçoluk çocuk Akçakoca’ya hiçbir şekilde ulaşamamış olmaları.