Başbakan Erdoğan'ın aralarında benim de bulunduğum gazetecilerin yaptığı kısa bir sohbetten söz etmiştim. "Sivilleşme süreci devam edecek mi" sorusuna, başbakanın mealen "demokratikleşme devam eder, ama şu an gelinen nokta ve denge iyi" şeklinde bir yanıt verdiğini dile getirmiştim.

Endişem şuydu:

AK Parti bitmek üzere olan ikinci döneminde Kürt sorunundan askere demokratikleşme meselesini ana hatlarıyla hallettiğini düşünüyor ve bundan sonra değişim sürecinin ivmesinin düşük olacağını mı söylüyordu?

Bunun içindir ki, o gün, başbakana siyasi iradenin tek başına yapması gereken daha çok şey olduğunu söylemiş, jandarmanın durumunu hatırlatmıştım. Bir yönetmelik eksikliği (daha doğrusu askerin hazırlamaya yanaşmadığı bir yönetmelik) yüzünden il ve ilçelerde jandarmanın sicil amirinin vali değil, asker olduğuna işaret etmiştim.

"Asker de bu sorunların farkında diyen", başbakan söylediklerimi ne kadar önemsedi bilemem...

Sonra şu aklıma geldi; 2004 yılında yine yolculuk sırasında başbakana EMASYA'yı anlatmış ve hatırlatmış, "Böyle şey olur mu, kaldırırız bunu" cevabını almıştım...

Ama EMASYA Protokolü'nün gerçekten fark edilmesi ve iptali için 6 yıl beklemek zorunda kalmıştık.

Protokol Balyoz Darbe Planı'nda siyasi iktidarı hedeflediği ortaya çıkınca kaldırılmıştı. Yani tehdit siyasi iktidara yönelince ya da siyasi iktidar bu tehdidi yakından görünce...

Umarız jandarma konusunda da benzer bir süreç yaşamayız...

Zira sorun önemli, altını tekrar çizelim:

Türkiye'nin mülki idare sistemine baktığımızda ilk göze çarpan husus, mülki teşkilata tabi jandarma birimlerinin illerde valilerin, ilçelerde ise kaymakamların emir ve denetimi altında olduğudur.

Ancak bu, kâğıt üzerinde ve etkisi sınırlı bir kuraldır.

Nitekim vali ve kaymakamlar polisin ve diğer tüm kamu personelinin 'sicil amiri' iken, jandarmanın sicil amiri, Jandarma Genel Komutanlığı üzerinden askerî otoritedir.

Vali ve kaymakamlar, polisler tarafından işlenen disiplin suçlarında "disiplin işlemi yapma" yetkisine sahipken, jandarma üzerinde dolaylı ve tabiatı gereği kullanılmayan disiplin yetkileri vardır, fiili yetki askerî karargâhtadır. Jandarma atamaları ve görev yeri değişikliklerinde valilerin çok sınırlı (sadece il düzeyinde astsubay ve uzman çavuşlar olmak üzere) yetkileri bulunmaktadır.

Ne demektir bu?

Şu: Mülki amirler, suç işlenmesini önlemek, kamu düzenini ve güvenini korumak için gereken tedbirleri almakla yükümlü olmasına rağmen, bu teşkilat üzerinde yetkileri bulunmamaktadır...

Şu: Bu bir tür özerkliktir. Özerk ve denetlenmeyen vesayet düzenine işaret ederler.

Ve şu:

Evet, bu...

Belki bu resim gerçeği bizden daha iyi anlatıyordur...

Balyoz Darbe Planı etkisi yapacak kadar güçlüdür...

Umarız öyledir...

Ama endişem baki...