İdlib bölgesindeki halkı Halep – Lazkiye karayolunun (M4) açılması yönünde direnişe teşvik eden Heyet Tahriru’ş Şam (HTŞ) örgütü ile M4’ü açarak Rus askeri polisi ile bölgede ortak devriye görevi yürütmek arzusundaki Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) arasında son zamanlarda artan ve zaman zaman kan dökülmesiyle sonuçlanan gerilim tarafların geçtiğimiz hafta başında yaptıkları toplantıda vardıkları mutabakat neticesinde en azından şimdilik rafa kalkmış görünüyor.

Bölgeden gelen haberlere bakılırsa, TSK’nın bölgedeki Eriha yakınlarında bulunan askeri gözlem noktasında gerçekleşen toplantı neticesinde, HTŞ, M4’ün Serakip ile Eriha arasındaki kesiminde 1,5 ayı aşkın bir zamandır göstericilerce düzenlenen oturma eylemlerini sonlandırmayı kabul etti. HTŞ karayolu üzerinde devriye görevi yürütecek Türk ve Rus askeri araçlara saldırıları engelleyeceğini de taahhüt etti. Anlaşmanın ardından Türk ve Rus askerleri 5 ve 7 Mayıs tarihlerinde karayolu üzerinde ilk kez Eriha’nın doğusuna kadar uzanacak şekilde devriye görevi gerçekleştirebildiler.

Varılan mutabakat uyarınca, Ankara’nın da HTŞ’nin muhalifler ile hükümet kuvvetlerinin denetim altında tuttuğu bölgeleri birbirine bağlayan gümrük noktalarını ticari geçişlere açma kararına muhalefet etmemeyi kabul etti. Daha önceki haftalarda bu köşeden de aktardığımız üzere, HTŞ İdlib’in doğusundaki Sermin kapısından Serakib’e geçişi sağlayan gümrük kapısını açacağını ilan etmiş, bölge halkının ve Ankara’nın tepkileri üzerine açılışı ileri bir tarihe ertelemişti. Ancak örgüt aldığı sürpriz bir kararla, gümrüğü Batı Halep’teki 60 numaralı (İdlib -Halep) karayolu üzerindeki Ma’arratu’n Nasan ile Meyzenaz beldeleri arasına taşıyarak 30 Nisan günü kapıyı açmıştı. Kapının açılışı sırasında, TSK’nın geçişi engellemek amacıyla yola daha önce koyduğu siperlikleri de kaldırmıştı.

Ankara – Moskova arasındaki ihtilafları kaşımaya devam

Aslına bakılırsa, Ankara’nın bölgedeki askeri dengeleri son zamanlarda kendi lehine değiştirdiğini fark eden HTŞ bir tür hayatta kalma mücadelesi veriyor. M4’ün açılmasıyla birlikte bu karayolu üzerinden elde ettiği geliri de kaybedeceğini anlayan HTŞ bu nedenle gözünü olası başka gelir kaynaklarına çevirmek istemiş ve gümrüğün ticari geçişlere bir an önce açılmasını önemseyen bir tutum içine girmişti.

TSK ile HTŞ her ne kadar taktik düzeyde bir uzlaşmaya varmış olsalar da, tarafların bölgeye bakışlarındaki stratejik farklılık devam ediyor. Ankara Suriye’nin kuzeybatısında Şam Yönetimi’nin hakimiyetini tesis edemediği ne kadar yer varsa, oralarda kendi sözünü egemen kılmaya çalışıyor. Bölgenin güvenliğine dair koşulları kim dayatırsa sahayı da onun kontrol edeceğinin bilincinde olan HTŞ ise Ankara’nın oyun planına birebir uygun davranması durumunda, zamanla Suriye Milli Ordusu’nun (Ceyşu’l Vatani) sıradan bir bileşeni haline geleceğinin farkında. Bu nedenle varılan mutabakata rağmen, HTŞ’nin, Ankara ile Moskova’nın arasındaki ayrılıkları kaşımayı ve iki başkenti karşı karşıya getirebilecek ihtilafları kışkırtmayı sürdüreceğini şimdiden varsayabiliriz.

HTŞ’nin 7 Mayıs tarihinde el Bureyc’deki Suriye Arap Ordusu askeri birliğine saldırarak 10 askerin yaralanmasına sebep olması, örgütün bu yöndeki niyetinin son göstergelerinden biri oldu. Öte yandan, silahlı muhalif grupların Lazkiye’nin kuzey kırsalındaki Tradin’den hükümet kuvvetlerinin bulunduğu bölgeye dört roket saldırısı gerçekleştirdiği de bildirildi. Roketlerin Rusya’nın bölgedeki Hmeymim Hava Üssü’nü hedeflediği, ancak hedeflerine ulaşamadan bölgedeki tarım arazilerine düştüğü ileri sürüldü.

Suriye’nin kuzeydoğusu yeniden hareketleniyor

Bu arada, Amerikan ordusuna bağlı askerlerin, bir Rus askeri konvoyunun Haseke muhafazasındaki kontrol noktasından öteye geçmesine izin vermediği bildiriliyor. İki ülke askerleri Suriye’nin kuzeydoğusunda birbirlerinin geçişlerini engellemek anlamında son zamanlarda sıkça karşı karşıya geliyorlar. Bölgedeki gözlemciler Deyrizor’un kezeyindeki Cezere’de yeni bir de askeri üs kuran Amerikan askerlerinin son zamanlarda ülkenin kuzeydoğusuna dönük yaptığı yığınağı artırdığına dikkat çekiyorlar. Gözlemciler bölgeye her gün yeni bir askeri konvoy sokan Amerikalıların askeri hareketliliğinin bölgeden asker çektikleri zamanın öncesine dönmekte olduğunun altını çiziyorlar.

Türk - Rus ortak devriyesinden