Gördüğünden öğrenmekle öğrendiğini görmek kökü felsefe tarihindeki tartışmalara, özellikle de Platon’a (Eflatun diyelim) kadar giden çetrefil asimetrik bir mesele. Öyle sanıyorum ki, Doğu ile Batı’nın, insanlığın iki büyük tarih ve kültür ırmağının sularının birbiriyle karşılaştığı ve bu nedenle de derin girdapların oluştuğu, durulmak bilmez fırtınaların estiği Ortadoğu’daki yeni gelişmeler hem bu bölgeyi hem bütün bir dünyayı etkileyecek.

Şu anda değişimin kalbi Ortadoğu’da atıyor.

Olanı, olmakta olanı, oluşmakta olanı, gelmekte olanı anlayabilmek için düne dair bildiklerimizi, çöpe atmak değil asla, ama kuşkuyla karşılayarak bugüne bakmak gerek. Derinde dünle benzeşmeyen yeni oluşumlar var. Gelmekte olanı henüz bilmiyoruz, onu ancak “sezebiliriz”.

Sezgilerimiz aslında edilgen işlevlidir ama tıpkı bilgisayar kullanımında olduğu gibi bir tıklamayla etkin hale getirmek mümkün. Bunun önündeki en büyük engel gerçeğe dair “sanılarımızdır” (doxsa), işte bu nedenle bildiklerimize kuşku duyarak başlamak sezgilerimizi etkin hale getirmenin ilk zorunlu adımı. Gördüğümüzden öğrenmenin bir başka yolu yok sanırım.

İnsanlık ummanının iki büyük ırmağa bölünmesinin kökleri çok gerilere, belki Haçlı Seferlerine ve hatta öncesine, Büyük Roma İmparatorluğu’nun “barbarlarca” (Vandal) istilâsına kadar uzanır. İki muazzam tarih ve kültür ırmağı bu. Doğu-Batı, İslâm ve Hıristiyan âlemi. Bu iki farklı (asimetrik) âlemin yüzyıllar içinde oluşmuş olan hayata, evrene, tanrıya, insana dair görüşleri, tahayyülleri ve onların birbiriyle çatışık örüntüsü bugünün çatkılarını çözüyor.

Gelmekte olan yeni zamana “ yüzleşme” zamanı demek hiç de yanlış olmaz.

Yüzleşme, karşılaşma-çatışma-tanıma sarmalı içinde oluyor. Edward Sait’ten esinlenerek diyebilirim ki, Şarkiyatçılık da Garbiyatçılık da artık devrini kapatıyor. Halklar teknolojik, ekonomik ve kültürel küreselleşmenin getirdiği olanaklarla birbirlerini uzmanlar ve siyasetçiler aracılığıyla değil aracısız tanımaya başladılar bile. Arap halkı içinde kimilerimizin “banal” bulduğu (benim tanımlamam değil) bizim yerli dizilerin ilgi görmesi gibi. Hollywood filmlerini seyredegelmişleri şimdi ise kendilerine daha yakın buldukları bir başka kültürü tanıma şansına sahip oldular. Bir zamanlar bizim Hint filmlerini gözyaşlarımızla izlediğimiz gibi.

Günümüzde kültür, kültürel kimlikler ve onun imgeleri öne çıkıyor. Başka deyişle kültürel değişim dinamiği kendini daha güçlü hissettiriyor. Halklar heybelerinde taşıdıkları azıkları ortaya dökerek büyük bir insanlık sofrası kurmaya yöneliyorlar.

Zannımca sanayi devrimi zamanından farklı olarak, hatta tersine olarak ekonomik paylaşımcılık kültürel paylaşımcılığı izleyecek. Yani köklü bir paradigma değişimi olmakta. Bağlı olarak tarihin failleri de değişmekte.

Sola değinmeden edemiyorum, yüreğim orada ne yapayım; “İstatistikî devrimcilik” dün de yanlıştı bugün de yanlış. Birtakım istatistik verilerinden kalkarak, isterse bu veriler doğru olsun, devrimcilik yapmanın komik olmak olduğunu anlamayanlarımız var hâlâ. Ekonomik krizden isyan bekleyenler 2008 krizinden ders almadıkları gibi Tunus ve Mısır devrimlerinden de ders almıyorlar. Tunus Mısır’a göre ekonomik bakımdan çok daha iyi iken isyan Mısır’dan önce Tunus’ta boy verdi. Arap dünyası içinde ekonomisi çok daha kötü olan ülkeler var, oralarda henüz bir halk hareketi yok.

Ekonomi elbette önemli, işsizlik en büyük sorun ama Mısır halkının mesajı çok açık değil mi? “Daha iyi bir yaşam istiyoruz ama bu yalnızca ekonomi demek değil, özgürlük ve demokrasi ile birlikte ekonomi” demiyorlar mı? Devrimi bastırmak için Hüsnü Mübarek ne vaat ediyor, ekmek vereceğim demiyor, anayasal değişiklik diyor. Görün artık.

Hepimizin olduğu gibi AK Parti iktidarının da çıkaracağı dersler var. Örneğin Kıbrıs, KKTC konusunda. Siz istediğiniz kadar para dökün oraya ama onları “besleme” görüyorsanız Mısır halkından hiç ders almamışsınız demektir bu. KKTC kötü patlayacak ellerinde ama iktidar hâlâ yanlış yapmayı sürdürüyor, elçi değiştirmek yerine elçileri aradan çıkarın, bu halkı doğru tanıyın.

Yüzleşme zamanı, önce kendimizle yüzleşmelerle başlamak zorunda.

nabi.y@superonline.co